Vermijden houdt de angst in stand.

Ik heb jarenlang last van een wespenfobie gehad. In die periode– die zo’n 35 jaar geduurd heeft, dus ik ben geoefend – ontwikkelde ik een speciale tactiek. Ik werd een meester in het vermijden van wesp-situaties.

Dat is niet zo simpel als het lijkt. Allereerst moet je jezelf goed informeren over het wespenbestaan: waar komen ze het meeste voor, wanneer komen ze het meeste voor, wat trekt ze aan, wat stoot ze af? Aangezien het doel vermijden is, heb je niet zoveel aan oplossingsgerichte informatie. Dus in zaken als “wat te doen bij een wespensteek”of “welk gedrag is het beste als zo’n beestje op je gaat zitten” was ik niet geïnteresseerd.

Daarnaast ontwikkelde ik een enorme alertheid. Zodra ik een wesp in het vizier kreeg, hield ik deze nauwgezet in de gaten. Ik wist vanaf dat moment elke seconde wat de afstand tussen mij en de wesp was en of ik deze afstand nog aanvaardbaar vond. Kwam het beest binnen een straal van een meter in mijn buurt, dan ondernam ik actie, namelijk gillen en wegrennen. Met deze alertheid stond ik ook anderen bij. Ik attendeerde iedereen op wespen die zich in een straal van een meter in hun buurt bevonden. En mijn kinderen stelde ik daar simpelweg niet aan bloot, die nam ik gewoon in mijn gillende, rennende kielzog mee.

Het laatste onderdeel van mijn vermijdingstactiek bestond uit het instrueren van mijn omgeving. Nieuwe vrienden, vriendjes of schoonfamilie reageerden in eerste instantie meestal lacherig op mijn fobie. Maar ik maakte ze altijd snel duidelijk dat grapjes als wespen mijn kant uitjagen NIET getolereerd werden. En dat opmerkingen als “ze doen niks als je stil blijft zitten” geen zin hadden, omdat er bij mij sprake was van een ECHTE angst met een GOEDE reden. Ik was daar heel overtuigend in, zodat men zich al snel aan mijn angst aanpaste. Tafels werden binnen gedekt, wespen uit mijn buurt gehouden en ik kon rekenen op begrip en bijstand.

Ik kan het me bijna niet meer voorstellen, maar het was echt zo (twee maanden per jaar dan, dat wel). Zoals je ziet kost dit enorm veel tijd en energie. En dat is precies wat vermijden met je doet.

We hebben allemaal wel eens iets wat we – waarschijnlijk in wat mindere mate – eng vinden. Een confronterend gesprek voeren, iets doen waar je geen ervaring mee hebt, hulp vragen, klanten werven, een presentatie geven, etc. Ik ken weinig mensen die op zo’n moment tegen zichzelf zeggen: hup, meteen doen! De meesten van ons kiezen in eerste instantie voor een vorm van vermijden. We willen er nog even over nadenken, want we moeten natuurlijk goed voorbereid zijn. We hebben er nu geen tijd voor en moeten het dus nog even uitstellen. Het is niet het juiste moment, je kunt beter wachten tot…. Of wat jouw favoriete uitstelexcuus ook is.

Misschien is het je ook wel eens opgevallen dat vanaf het moment dat je met vermijden begint, je er in je hoofd heel veel mee bezig bent. Het is niet zo dat je het parkeert en er dan niet meer aan denkt tot het moment dat je het weer oppakt. Nee, je begint er over te malen. Je gaat je bedenken wat er allemaal mis kan gaan of hoe de ander zal reageren en hoe jij dan weer reageert. In ieder geval ben je heel erg druk met dingen die niet werkelijk aan de hand zijn en meestal ook niet gaan gebeuren.

Ondertussen voed je je angst. Want iets wat je zoveel aandacht geeft groeit. En zo houd je de vicieuze cirkel in stand: hoe banger je wordt, des te meer je de situatie gaat vermijden.

Er zit dus maar één manier op: de confrontatie aangaan. Waarom en hoe? Dat vertel ik je de volgende keer.